VIETGLANCE x VŨ HUY MẾN

VietGlance thuộc công ty cổ phần Nam Thiên Media

Được thiết kế bởi: Nghệ nhân & họa sỹ Vũ Huy Mến
Phân phối độc quyền bởi: VietGlance thuộc công ty cổ phần Nam Thiên Media

ĐÔI NÉT VỀ CHÚNG TÔI

VietGlance ra đời là thành quả của một quá trình nung nấu, quan sát và trăn trở về 4 chữ “văn hóa dân tộc”. Đứng trước thực trạng các giá trị văn hóa và làng nghề thủ công dần có nguy cơ mai một giữa thực trạng những giá trị chân thật dần bị lãng quên và đôi khi hiểu sai. VietGlance ra đời với sứ mệnh tôn vinh và lan tỏa những giá trị chân thật nhất của nghệ thuật thủ công nước nhà.
Chúng tôi tin rằng để truyền tải trọn vẹn tinh thần và linh hồn của các sản phẩm thủ công truyền thống, cần phải bắt đầu từ việc tìm đúng người, đúng làng nghề và đúng câu chuyện nguồn cội. Từng sản phẩm tại VietGlance đều được chọn lọc kỹ càng, hợp tác trực tiếp với các nghệ nhân từ những làng nghề lâu đời như sơn mài, khảm trai,… do chính các họa sĩ, nghệ nhân tài năng có bề dày kinh nghiệm của Việt Nam thực hiện.
Bởi chúng tôi tin, những gì xuất phát từ trái tim sẽ chạm đến trái tim. Và từng sản phẩm của chúng tôi chính là lời thì thầm dịu dàng về Việt Nam – một Việt Nam giản dị nhưng đầy tinh túy.

LỊCH SỬ SƠN MÀI TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM

1. Khởi Nguồn Nghệ Thuật Sơn Mài

Sơn mài là một trong những ngành nghề thủ công truyền thống lâu đời của Việt Nam, có nguồn gốc từ việc sử dụng nhựa cây sơn để bảo vệ và trang trí các vật dụng bằng gỗ, tre, nứa. Nghề sơn xuất hiện từ hàng trăm năm trước, ban đầu được dùng để sơn phủ lên các đồ thờ cúng, tượng Phật, hoành phi, câu đối trong các ngôi đình, chùa, cung điện. Những sản phẩm này không chỉ có tác dụng bảo vệ mà còn mang giá trị nghệ thuật cao, thể hiện sự tinh xảo và công phu của người thợ thủ công Việt Nam.

Đọc thêm>>

Nghệ nhân Vũ Huy Mến được đông đảo bà con làng nghề sơn mài Hạ Thái tự hào, nể trọng. Ông chính là “báu vật” hiếm hoi của làng sơn mài truyền thống Hạ Thái hôm nay.

Làng sơn mài Hạ Thái thuộc xã Duyên Thái, huyện Thường Tín, thành phố Hà Nội. Hiện làng có 103 hộ làm nghề sơn mài, nhưng hầu như tất cả các dòng sản phẩm từ nhiều năm trở lại đây đều được sản xuất bằng chất liệu sơn mới với quy trình sản xuất được cải tiến, thay đổi rõ rệt so với trước đây.

Nghệ nhân
VŨ HUY MẾN

Tốt nghiệp trường Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương

Chất liệu sơn mài truyền thống

Chất liệu sơn mài công nghiệp

  • Chất liệu hoàn toàn từ tự nhiên thân thiện với môi trường.
  • Những sản phẩm được làm từ chất liệu sơn mài truyền thống trải qua quy trình công phu 10-18 công đoạn, đòi hỏi kỹ thuật cao nên thời gian hoàn thành sẽ tùy thuộc vào tác phẩm.
  • Có độ bóng sâu tự thân không cần phải phủ bóng, phản xạ theo ánh sáng chiếu vào.
  • Có giá trị vượt thời gian, màu sắc lên khoảng 6 tháng sẽ lên màu chuẩn nhất, càng để lâu càng đẹp và không bị phai màu theo thời gian. Giá trị lâu dài có thể như một bức tranh cổ.
  • Màu sắc chủ yếu thiên về màu hơi cổ và trầm hơn, các sản phẩm sơn mài truyền thống thường không thể thiếu vỏ trứng, lá bạc và lá vàng.
  • Sản phẩm sơn mài truyền thống sẽ khô trong độ ẩm, thời tiết hoặc sẽ phải tạo độ ẩm để ủ khô tranh.
  • Từ xa xưa các sản phẩm từ sơn mài truyền thống được dùng cho vua chúa, trong các cung điện xa hoa nên nó gắn liền với sự đẳng cấp.
  • Vì nhiều công đoạn, nguyên liệu tự nhiên và tay nghề nên giá thành sản phẩm từ sơn mài truyền thống sẽ cao hơn.
  • Chất liệu không phải từ thiên nhiên và được sản xuất công nghiệp hàng loạt.
  • Ít quy trình và công đoạn nên thường thời gian hoàn thành sẽ nhanh.
  • Những sản phẩm từ sơn mì công nghiệp sau khi hoàn thành sẽ phải phủ một lớp bóng để giữ màu và tạo độ bóng, tuy nhiên hiện tại rất nhiều kỹ thuật tỷ mỉ nên nhiều khi sẽ khó phân biệt đối với người không phải trong nghề.
  • Màu sắc sẽ phai theo thời gian và không có giá trị sử dụng lâu.
  • Màu sắc đa dạng.
  • Sản phẩm từ sơn mài công nghiệp sẽ dễ khô mà không cần đến các công đoạn ủ như sơn mài truyền thống.
  • Giá thành phù hợp với đa số người sử dụng.
Ngày nay, trong bối cảnh công nghiệp hóa và thương mại hóa, nhiều sản phẩm sơn công nghiệp xuất hiện với giá thành rẻ hơn với màu sắc và kỷ thuật tinh xảo rất khó để phân biệt, dễ tiếp cận hơn. Điều này cũng đặt ra thách thức lớn đối với các nghệ nhân làm sơn mài truyền thống. Tuy nhiên với những sản phẩm từ sơn mài truyền thống với độ bền vượt thời gian mà chất liệu sơn mài công nghiệp dù tinh xảo đến đâu cũng không có, giá trị nghệ thuật được công nhận và mang giá trị đầu tư dài hạn cho người sử dụng.
Sơn truyền thống Việt Nam được lấy từ cây sơn tự nhiên chỉ có ở vùng núi Phú Thọ, Việt Nam. Do nhựa sơn đổi màu rất nhanh khi có ánh sáng mặt trời nên người dân ở đây phải đi khai thác nhựa từ 2 - 4 giờ sáng. Nhựa sơn sau khi lấy từ cây đóng vào thùng gỗ hoặc chai nhựa để “nuôi” ít nhất 4 - 5 tháng cho tới khi sơn chuyển hóa thành từng lớp nổi lên trên, phần nước lắng đọng xuống dưới. Để có nguyên liệu sơn truyền thống Việt Nam dùng cho sơn mài chúng tôi lấy sơn “sống” trộn thêm với dầu trẩu hoặc nhựa thông và đánh bằng cách quấy đều, nhanh cho đến khi sơn dẻo đặc hay còn gọi là sơn chín, mất khoảng 4 ngày. Trước đây, muốn làm sơn “chín” chúng tôi phải quấy sơn hoàn toàn bằng tay, nhưng nay nhờ có máy công việc đỡ vất vả hơn nhiều. Muốn có sơn màu cánh gián thì quấy sơn bằng thúng gỗ, tre, còn khi cần màu đen (then) thì cho sơn vào chảo bằng gang để đánh.

Việc tạo nguyên liệu sơn ta đã khó, nhưng để ra đời một sản phẩm sơn mài truyền thống còn khó gấp nhiều lần. Từ khâu làm vóc, tạo cốt, ủ, cho đến vẽ, khảm hoa văn… tất cả quy trình làm ra một sản phẩm sơn mài truyền thống đều làm thủ công và phải qua ít nhất 12 nước sơn.

Video thực tế nghệ nhân nói về cách tạo nên Sơn Mài Truyền thống Việt Nam

SO SÁNH SẢN PHẨM LÀM TỪ CHẤT LIỆU SƠN MÀI TRUYỀN THỐNG VÀ SƠN MÀI CÔNG NGHIỆP

CÁCH TẠO RA SƠN MÀI TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM

Hình ảnh thực tế trong buổi diễn thuyết về giữ gìn nghề sơn mài truyền thống của ông Vũ Huy Mến

NHỮNG HÌNH ẢNH THỰC TẾ

Đây là những hình ảnh thực tế tại xưởng sáng tác tranh sơn mài của nghệ nhân Vũ Huy Mến

Những tác phẩm tranh từ sơn mài truyền thống của nghệ nhân Vũ Huy Mến 

Những tác phẩm ở đây chỉ là một số tác phẩm đã làm của nghệ nhân Vũ Huy Mến, ngoài ra chúng tôi sẽ cung cấp thêm những sản phẩm được tiết kế theo bố cục của không gian và yêu cầu của khách hàng.
Ngoài sản phẩm tranh chúng tôi còn cung cấp thêm các sản phẩm về decor hay các sản phẩm nội thất có thêm chất liệu sơn mài truyền thống.
  • Với các sản phẩm nghệ thuật được đặt hàng thiết kế riêng giá sẽ phụ thuộc vào yêu cầu của đối tác: về ý tưởng, chất liệu, thời gian, bối cảnh phù hợp thì bên công ty cùng nghệ nhân mới báo được mức giá chi tiết cụ thể.
  • Còn với giá của những sản phẩm tranh cơ bản có sẵn hiện tại giá tại xưởng là từ 50tr/m2
  • Tấm tranh bình thường không vượt quá 1m2*2m4. Với những kích thước to hơn sẽ phải ghép thành nhiều khổ liền với nhau và chi phí của những bức tranh này tùy thuộc vào từng bức cụ thể.
Tác phẩm bàn cho khách sạn tại phường Trúc Bạch, quận Ba Đình, TP. Hà Nội. giá cung cấp tại xưởng bàn này 70tr/m2 được chế tác từ sơn mài Nhật Bản
Khuôn mẫu đặt hàng cốc của khách sạn Mariot
Tượng gỗ điêu khắc và phủ sơn mài truyền thống
Ngoài những sản phẩm là tác phẩm nghệ thuật từ tranh, còn có những sản phẩm đồ nội thất như: Bàn, ghế, tủ, đồ trang trí bằng sơn mài truyền thống mang giá trị nghệ thuật cao phù hợp cho các không gian sang trọng -> Thể hiện giá trị của các công trình và của người sử dụng.

LỊCH SỬ SƠN MÀI TRUYỀN THỐNG VIỆT NAM

1. Khởi Nguồn Nghệ Thuật Sơn Mài
Sơn mài là một trong những ngành nghề thủ công truyền thống lâu đời của Việt Nam, có nguồn gốc từ việc sử dụng nhựa cây sơn để bảo vệ và trang trí các vật dụng bằng gỗ, tre, nứa. Nghề sơn xuất hiện từ hàng trăm năm trước, ban đầu được dùng để sơn phủ lên các đồ thờ cúng, tượng Phật, hoành phi, câu đối trong các ngôi đình, chùa, cung điện. Những sản phẩm này không chỉ có tác dụng bảo vệ mà còn mang giá trị nghệ thuật cao, thể hiện sự tinh xảo và công phu của người thợ thủ công Việt Nam.

Chất liệu độc đáo của sơn mài
Sơn mài truyền thống Việt Nam sử dụng sơn ta – một loại nhựa cây đặc biệt chỉ có ở vùng núi Phú Thọ. Nhựa sơn được thu hoạch vào khoảng 2 - 4 giờ sáng để tránh ánh sáng mặt trời làm biến đổi chất lượng. Sau khi thu hoạch, nhựa sơn cần được “nuôi” trong nhiều tháng để chuyển hóa thành sơn có thể sử dụng. Kỹ thuật này đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ và tạo nên sự khác biệt của sơn mài Việt Nam so với các quốc gia khác.

2. Sơn Mài Trong Triều Đại Phong Kiến
Trong suốt các triều đại phong kiến, nghề sơn mài được phát triển mạnh mẽ và chủ yếu phục vụ cho giới quý tộc, vua chúa. Các sản phẩm sơn mài thời kỳ này thường được sử dụng trong hoàng cung, từ các đồ nội thất như bàn ghế, tủ kệ đến các vật dụng trang trí, hoành phi, câu đối thếp vàng. Những người thợ thủ công tay nghề cao được tuyển chọn để thực hiện các tác phẩm mang đậm dấu ấn hoàng gia.
Ngoài tranh sơn mài, các sản phẩm sơn mài truyền thống còn được ứng dụng trong các bức bình phong, hộp đựng trang sức, khay trà, và các vật dụng sinh hoạt cao cấp. Chính sự độc quyền này khiến sơn mài trở thành một biểu tượng của sự giàu sang và quyền lực.

3. Sơn Mài Việt Nam Trong Thời Kỳ Hiện Đại
Bước ngoặt quan trọng của sơn mài Việt Nam diễn ra vào đầu thế kỷ 20, khi nghệ thuật sơn mài không còn chỉ gói gọn trong việc chế tác đồ thủ công mà đã vươn lên thành một loại hình hội họa đặc sắc.
Năm 1925, Trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương (École des Beaux-Arts de l’Indochine) được thành lập tại Hà Nội, đánh dấu sự phát triển của hội họa sơn mài. Dưới sự hướng dẫn của các giáo sư người Pháp, các họa sĩ Việt Nam đã nghiên cứu và phát triển kỹ thuật sơn mài từ một nghề thủ công thành một loại hình nghệ thuật độc đáo. Các họa sĩ tiên phong như Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Tư Nghiêm, Phan Kế An, Trần Văn Cẩn… đã mở ra một hướng đi mới cho tranh sơn mài, sử dụng nhiều lớp sơn chồng lên nhau, sau đó mài dần để tạo hiệu ứng màu sắc tinh tế và chiều sâu đặc biệt.
Từ đây, tranh sơn mài Việt Nam không chỉ giới hạn trong không gian truyền thống mà đã bước ra thế giới, khẳng định vị thế trên thị trường mỹ thuật quốc tế.

4. Sơn Mài Trong Giai Đoạn Hiện Đại (1945 - Nay)

Thời kỳ kháng chiến (1945 - 1975)
Trong giai đoạn chiến tranh, sơn mài trở thành công cụ để phản ánh tinh thần đấu tranh của dân tộc. Nhiều tác phẩm khắc họa hình ảnh người lính, nông dân, công nhân, thể hiện khí phách kiên cường của con người Việt Nam. Các họa sĩ thời kỳ này đã sáng tạo ra nhiều phương pháp thể hiện mới, giúp sơn mài có một chỗ đứng vững chắc trong nền mỹ thuật hiện đại.

Thời kỳ đổi mới (1986 - nay)
Bước vào thời kỳ đổi mới, sơn mài tiếp tục phát triển với nhiều đổi mới về kỹ thuật và chủ đề. Các họa sĩ hiện đại kết hợp truyền thống với sáng tạo đương đại, ứng dụng công nghệ mới để mở rộng khả năng thể hiện. Nhờ đó, tranh sơn mài Việt Nam đã vươn xa, xuất hiện trong các triển lãm quốc tế và trở thành sản phẩm được các nhà sưu tập trên thế giới săn đón.

5. Giá Trị Nghệ Thuật Và Đầu Tư Của Sơn Mài Truyền Thống
Không giống như các loại tranh thông thường, tranh sơn mài có độ bền vượt thời gian. Nhờ vào kỹ thuật sơn nhiều lớp và quá trình mài dũa công phu, màu sắc trong tranh càng để lâu càng trở nên rực rỡ và sâu lắng. Một bức tranh sơn mài có thể giữ được vẻ đẹp nguyên bản hàng trăm năm nếu được bảo quản đúng cách.
Chính vì điều này, tranh sơn mài không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật mà còn là một tài sản đầu tư giá trị, tương tự như các tác phẩm hội họa lớn trên thế giới. Sở hữu một bức tranh sơn mài truyền thống không phải là tiêu sản – thứ mất giá theo thời gian, mà là một khoản đầu tư mang giá trị gia tăng.

6. Sơn Mài Việt Nam - Di Sản Văn Hóa Cần Được Bảo Tồn
Ngày nay, trong bối cảnh công nghiệp hóa và thương mại hóa, nhiều sản phẩm sơn công nghiệp xuất hiện với giá thành rẻ hơn, dễ tiếp cận hơn. Tuy nhiên, điều này cũng đặt ra thách thức lớn đối với các nghệ nhân làm sơn mài truyền thống. Nghề sơn mài đòi hỏi sự kiên trì, tâm huyết và trình độ kỹ thuật cao, khiến ngày càng ít người trẻ theo đuổi.
Việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật sơn mài truyền thống không chỉ là trách nhiệm của các nghệ nhân mà còn cần sự hỗ trợ từ chính phủ, doanh nghiệp và cộng đồng. Các chương trình bảo tồn làng nghề, triển lãm quốc tế, và chiến lược phát triển thị trường có thể giúp nghệ thuật sơn mài tiếp tục tỏa sáng trong tương lai.